Gusto ko sanang mag-ingles dahil matagal na akong hindi nagsusulat ng malupit na essay na gamit ito. Pero mas maganda sigurong mag-Filipino muna. Matagal ko ng iniisip ito. Simula pa ng marinig ko ang terminong "Japanese Ingenuity" ng minsang nanunuod ng video sa Youtube tungkol sa kasalukuyang kalagayan ng Hapon ukol sa global financial recession. Iniisip ko kung bakit maski kine-claim natin, at sa tingin ko ay totoo naman, na ingenous tayo ay hindi naman tayo umaangat.
Ngayon sa tingin ko alam ko na ang sagot. Backward ingenous tayo (yes, sarili kong term!). Nagsisimula yan sa pagkabata. Gusto ko rin palang sabihin na ang reference object ko ay ako para malinaw. Tinuturuan tayong gamitin ulit ang mga pahina ng mga notebook na hindi natin nasulatan at ipunin para gumawa ng bagong notebook. O kaya naman huwag magtapon ng project ng mas matanda kasi pwedeng mai-pasa ng mga mas batang kapatid pagdating ng panahon. Bottom line, hinagupit tayo ng pagtitipid. At sa kultura natin, ang pagtitipid ay katalinuhan. Ingenuity.
Paglumaki ka, matutuo kang sumakay ng jeep, tricycle o padyak papasok sa paaralan. Hindi ba nakakatuwa na ang means of transpo natin ay hindi pa rin nagbabago mula ng panahon ng mga lolo at lola natin? Isang patunay ay may nasasabi silang, "Noong panahon namin ang pamasahe sa jeep ay piso". Kung manunuod ka ng mga old school na pelikula ni Rene Requestas na blurry pa ang dating, pansinin mong jeep pa rin ang gamit. At ang masaya pa diyan, kilala tayo sa Jeepney. Bakit? Kasi tayo [na] lang gumagamit ng ganitong sistema at nabibilib naman ang mga puti o kaya naman ay natutuwa sila dahil napananatili natin ang pagiging mga unggoy natin. Kahit na, tatak pa rin ito ng kagalingan nating mapanatili ang tradisyon natin at kagalingan sa pagmanipula ng orihinal na jeep mula sa kung sino man, Kano ata, para maging PUJ. Ingenuity. Slavery reassured.
Kapag nagtratrabaho ka na, kakainin ka ngayon ng mga conventions na hindi mabaluktot. Hindi mo ito mapapansin kasi nasa sistema na natin ang sumunod sa agos, ang hindi paghadlang sa norm. Tradisyon, kultura, relihiyon, elementarya, media, high school ay ilan lang sa mga matitibay na tagapagtaguyod ng close-mindedness. Kritikal ako hindi ako inutil at lalong hindi ako anti-religion. Kung anong uso doon tayo. Sanay tayo ma-spoon-feed sa paaralan. Ang mga nagnanais umalis sa sistema, kung hindi inaalis ng sapilitan, ay unti-unting kakainin ng lipunan. Nawawala ang creativity at nationalism dahil sa pagcoconcentrate sa English, Math at Science sa mga mababa at mataaas na paaralan. Ang mga palabas sa primetime ay mga istoryang kayang hulaan ng 3-year old bata ang susunod na mangyayari. Nagiging paboritong gawing tema ang sex at violence. Nawawala sa sinaryo ang mga makabuluhang dokumentaryo. Bakit natin pinipilit gayahin ang iba samantalang sila iyon? Wala na ba kayang ibang daan patungo sa hinaharap kundi ang siguradong lagusan papuntang bangin? Katalinuhan papunta sa wala. San ka nagkamali Pilipinas?
Baksakan ang mga lumang electronic devices, mga kotse atbp, galing Japan at South Korea. Ipinagmamaki nating magagaling ang mga mekaniko o elektroniko natin dahil kaya nilang ayusin ang mga hindi kayang ayusin ng mga kapit-bahay natin. Ilang bagay ang makukuha natin dito. Una, ang kagalingang ito ay gawa ng kahirapan at kawalan ng ibang option na mas makakatipid. Pangalawa, hindi kaya hind na nila talaga gingawa kasi mga ay may nagawa na silang mas bago? Ito naman kasi iyon eh. Kung bakit naman ang gagaling nating mag-hukay sa basurahan at gawing kapaki-pakinabang ang basura sa iba samantalang puwede naman nating gamitin ang katalinuhan at lakas na iyon para makipagcompete. Para makipag-unahan, halimbawa sa teknolohiya? Pabaliktad. Pinapakain lang tayo ng mga tae ng ibang lahi. Scientific stuff, soksay stuff, techie stuff lahat tayo ang taga-kain ng mga napanis at napagsawaan nang tuklas. Ingenuity. Scavenging.
Kapag tanda mo, ipapasa mo nga yon sa mga anak at apo mo ang mediocrity. Ang tradisyon ng "kababaang luob" at pagpapasaok na "utang" natin sa mga Espanyol, Amerikano, Hapon pati Koreano. Ang hospitability natin, para sa akin, ay gawa ng kawalan ng respecto sa sarili. Nasanay tayong kumapit at magmakaawa sa mga master natin, dahil mga alipin lang tayo. Mga Indiyo. Kung papakitaan natin sila ng maganda, baka sakaling bigyan nila tayo ng kaunting pagpapala. Kaya magaling tayong dumiyos dahil gusto natin ng superhero. Kasi mga bata tayong hindi alam ang gagawin at walang kaya kung walang nag-aalaga. Pabaliktad ang approach natin sa future. Limot na natin ang nakaraan. Akala natin na ang mga pagtatagumpay ng Pinas ay dahil sa mga mananakop kaya sinusubukan parin nating magpa-alipin. Wrong!
Lahat ng mga bagay na ito ay magkakarugtong at hindi nagiging totoo kung wala ang isa. Pinoy matalino ka. Subukan lang nating magbukas pa ng isip. Kasama ng mga pagbabagong maari nating makamit dagdag ang ugali nating matiisin, masiyahin at maka-Dios, sa tingin niyo ay may pipigil pa sa lakas ng dating ni Juan dela Cruz? Sa tingin ko wala na. Sana kayo din. Kung pabaliktad man ang takbo natin ngayon, pasasaan din ba at tatarik din ang daan. Habang nahihirapan ang iba, doon naman tayo aariba dahil mas madaling umakyat ng bundok ng nakatalikod.
Ngayon sa tingin ko alam ko na ang sagot. Backward ingenous tayo (yes, sarili kong term!). Nagsisimula yan sa pagkabata. Gusto ko rin palang sabihin na ang reference object ko ay ako para malinaw. Tinuturuan tayong gamitin ulit ang mga pahina ng mga notebook na hindi natin nasulatan at ipunin para gumawa ng bagong notebook. O kaya naman huwag magtapon ng project ng mas matanda kasi pwedeng mai-pasa ng mga mas batang kapatid pagdating ng panahon. Bottom line, hinagupit tayo ng pagtitipid. At sa kultura natin, ang pagtitipid ay katalinuhan. Ingenuity.
Paglumaki ka, matutuo kang sumakay ng jeep, tricycle o padyak papasok sa paaralan. Hindi ba nakakatuwa na ang means of transpo natin ay hindi pa rin nagbabago mula ng panahon ng mga lolo at lola natin? Isang patunay ay may nasasabi silang, "Noong panahon namin ang pamasahe sa jeep ay piso". Kung manunuod ka ng mga old school na pelikula ni Rene Requestas na blurry pa ang dating, pansinin mong jeep pa rin ang gamit. At ang masaya pa diyan, kilala tayo sa Jeepney. Bakit? Kasi tayo [na] lang gumagamit ng ganitong sistema at nabibilib naman ang mga puti o kaya naman ay natutuwa sila dahil napananatili natin ang pagiging mga unggoy natin. Kahit na, tatak pa rin ito ng kagalingan nating mapanatili ang tradisyon natin at kagalingan sa pagmanipula ng orihinal na jeep mula sa kung sino man, Kano ata, para maging PUJ. Ingenuity. Slavery reassured.
Kapag nagtratrabaho ka na, kakainin ka ngayon ng mga conventions na hindi mabaluktot. Hindi mo ito mapapansin kasi nasa sistema na natin ang sumunod sa agos, ang hindi paghadlang sa norm. Tradisyon, kultura, relihiyon, elementarya, media, high school ay ilan lang sa mga matitibay na tagapagtaguyod ng close-mindedness. Kritikal ako hindi ako inutil at lalong hindi ako anti-religion. Kung anong uso doon tayo. Sanay tayo ma-spoon-feed sa paaralan. Ang mga nagnanais umalis sa sistema, kung hindi inaalis ng sapilitan, ay unti-unting kakainin ng lipunan. Nawawala ang creativity at nationalism dahil sa pagcoconcentrate sa English, Math at Science sa mga mababa at mataaas na paaralan. Ang mga palabas sa primetime ay mga istoryang kayang hulaan ng 3-year old bata ang susunod na mangyayari. Nagiging paboritong gawing tema ang sex at violence. Nawawala sa sinaryo ang mga makabuluhang dokumentaryo. Bakit natin pinipilit gayahin ang iba samantalang sila iyon? Wala na ba kayang ibang daan patungo sa hinaharap kundi ang siguradong lagusan papuntang bangin? Katalinuhan papunta sa wala. San ka nagkamali Pilipinas?
Baksakan ang mga lumang electronic devices, mga kotse atbp, galing Japan at South Korea. Ipinagmamaki nating magagaling ang mga mekaniko o elektroniko natin dahil kaya nilang ayusin ang mga hindi kayang ayusin ng mga kapit-bahay natin. Ilang bagay ang makukuha natin dito. Una, ang kagalingang ito ay gawa ng kahirapan at kawalan ng ibang option na mas makakatipid. Pangalawa, hindi kaya hind na nila talaga gingawa kasi mga ay may nagawa na silang mas bago? Ito naman kasi iyon eh. Kung bakit naman ang gagaling nating mag-hukay sa basurahan at gawing kapaki-pakinabang ang basura sa iba samantalang puwede naman nating gamitin ang katalinuhan at lakas na iyon para makipagcompete. Para makipag-unahan, halimbawa sa teknolohiya? Pabaliktad. Pinapakain lang tayo ng mga tae ng ibang lahi. Scientific stuff, soksay stuff, techie stuff lahat tayo ang taga-kain ng mga napanis at napagsawaan nang tuklas. Ingenuity. Scavenging.
Kapag tanda mo, ipapasa mo nga yon sa mga anak at apo mo ang mediocrity. Ang tradisyon ng "kababaang luob" at pagpapasaok na "utang" natin sa mga Espanyol, Amerikano, Hapon pati Koreano. Ang hospitability natin, para sa akin, ay gawa ng kawalan ng respecto sa sarili. Nasanay tayong kumapit at magmakaawa sa mga master natin, dahil mga alipin lang tayo. Mga Indiyo. Kung papakitaan natin sila ng maganda, baka sakaling bigyan nila tayo ng kaunting pagpapala. Kaya magaling tayong dumiyos dahil gusto natin ng superhero. Kasi mga bata tayong hindi alam ang gagawin at walang kaya kung walang nag-aalaga. Pabaliktad ang approach natin sa future. Limot na natin ang nakaraan. Akala natin na ang mga pagtatagumpay ng Pinas ay dahil sa mga mananakop kaya sinusubukan parin nating magpa-alipin. Wrong!
Lahat ng mga bagay na ito ay magkakarugtong at hindi nagiging totoo kung wala ang isa. Pinoy matalino ka. Subukan lang nating magbukas pa ng isip. Kasama ng mga pagbabagong maari nating makamit dagdag ang ugali nating matiisin, masiyahin at maka-Dios, sa tingin niyo ay may pipigil pa sa lakas ng dating ni Juan dela Cruz? Sa tingin ko wala na. Sana kayo din. Kung pabaliktad man ang takbo natin ngayon, pasasaan din ba at tatarik din ang daan. Habang nahihirapan ang iba, doon naman tayo aariba dahil mas madaling umakyat ng bundok ng nakatalikod.
No comments:
Post a Comment